ข้อมูลดาวเทียมแสดงให้เห็นว่ามีการเปิดเหมืองแร่หายากแห่งใหม่อย่างน้อย 27 แห่งทั่วลาวตั้งแต่ปี 2565 ส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่คุ้มครองและหลายแห่งอยู่ในลุ่มแม่น้ําโขง ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อมลพิษข้ามพรมแดนสําหรับเวียดนามและระบบลุ่มแม่น้ําโขงในวงกว้าง.
แม้ว่าการขุดแร่หายากจะถูกห้ามในลาว แต่การดําเนินงานซึ่งมักได้รับทุนสนับสนุนจากนักลงทุนจีนยังคงดําเนินต่อไปภายใต้การอนุญาตระดับท้องถิ่น ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการกํากับดูแลที่อ่อนแอและอิทธิพลของจีนที่เพิ่มขึ้นในขณะที่ลาวพยายามเพิ่มการส่งออกทรัพยากร
เหตุการณ์การรั่วไหลของสารเคมีและการตายของปลาในอดีตได้สร้างความเสียหายให้กับชุมชนในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของลาวแล้ว แต่เสรีภาพสื่อมวลชนและพื้นที่พลเมืองที่จํากัดหมายความว่าการปนเปื้อนและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมส่วนใหญ่ยังคงไม่มีการรายงานและไม่ได้รับการตรวจสอบ.
ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่าการขุดแร่หายากอาจส่งผลกระทบทางนิเวศวิทยาและสังคมอย่างรุนแรง รวมถึงการตัดไม้ทําลายป่า การสูญเสียการดํารงชีวิต และมลพิษที่เป็นพิษ โดยชุมชนท้องถิ่นไม่มีอํานาจในการต่อต้านการทําเหมืองที่ไม่มีการควบคุมซึ่งได้รับการสนับสนุนจากชนชั้นนําในท้องถิ่นและทุนต่างประเทศ.
ข้อมูลใหม่แสดงให้เห็นว่าการขยายของเหมืองแร่หายากในลุ่มน้ําในลาวเมื่อเร็ว ๆ นี้ ซึ่งอาจเป็นภัยคุกคามมลพิษทางน้ําข้ามพรมแดนต่อเวียดนามและระบบแม่น้ําโขงทั้งหมด การค้นพบใหม่ชี้ให้เห็นว่าความต้องการแร่ธาตุหายากของจีนนําไปสู่การขยายตัวของอุตสาหกรรมไปยังลาว แม้ว่าการสกัดแร่ธาตุหายากจะผิดกฎหมายในปัจจุบันก็ตาม.
การวิจัยจากศูนย์สติมสันในสหรัฐฯ ได้ระบุเหมืองแร่หายาก 27 แห่งที่เปิดข้ามลุ่มแม่น้ําในลาวตั้งแต่ปี 2565 รวมถึงเจ็ดแห่งที่ระบุผ่านการวิเคราะห์ภาพถ่ายดาวเทียมว่าเปิดในปีนี้ เหมืองเหล่านี้ 23 แห่งดูเหมือนจะอยู่ในพื้นที่คุ้มครอง แต่ยังไม่ชัดเจนว่าพวกเขาดําเนินการโดยได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่หรือไม่.
เหมืองเหล่านี้ 15 แห่งดําเนินการในลุ่มแม่น้ําโขง ได้แก่ 12 แห่งบนแม่น้ําข่าน และ 3 แห่งในแม่น้ํางงึง ซึ่งทั้งสองแห่งไหลลงสู่แม่น้ําโขง ซึ่งเป็นแม่น้ําประมาณ 4,900 กิโลเมตร (3,000 ไมล์) ที่ไหลจากทิเบตผ่านเมียนมา ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม ก่อนจะไหลลงสู่ทะเลจีนใต้ ลุ่มแม่น้ําโขงเป็นแหล่งความหลากหลายทางชีวภาพที่ดํารงชีวิตของผู้คนกว่า 50 ล้านคนที่พึ่งพาอาหาร น้ํา และการดํารงชีวิต.
เหมืองแร่หายากอีก 10 แห่งถูกระบุโดยศูนย์ Stimson บนแม่น้ํา Nam Hao และ Nam Xan ในลุ่มแม่น้ํา Ma ซึ่งไม่เพียงแต่ก่อให้เกิดความเสี่ยงข้ามพรมแดนไปยังเวียดนาม แต่ยังรวมถึงพื้นที่อนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพแห่งชาติ Nam Xam ที่ชายแดนลาวและเวียดนาม ซึ่งเป็นที่อยู่ของชะนีแก้มขาวทางตอนเหนือที่ใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง (Nomascus leucogenys) และช้างเอเชียที่ใกล้สูญพันธุ์ (Elephas maximus).
